Bu yazımızda, fiili ihracat ve tek pencere sisteminin detaylarını ele alacağız.
Fiili İhracat Nedir?
Gümrük Kanunu’na göre «İhraç eşyası, buna ilişkin gümrük beyannamesinin tescili sırasında bulunduğu durum ve niteliğini gümrük kontrolünden çıktığı sırada da aynen muhafaza etmesi ve bu haliyle Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesi koşuluyla fiilen ihraç edilmiş sayılmaktadır.»
Gümrük Yönetmeliği’ne göre «Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesini terk ettiği tarih;
- Kara ve demir yoluyla çıkışlarda, gümrük idaresince çıkış işlemleri tamamlanıp kara sınırından yabancı bir ülkeye fiilen çıktığı veya serbest bölgeye fiilen girdiği,
- Deniz ve hava yoluyla çıkışlarda, eşyanın yüklendiği deniz veya hava taşıtının hareket ettiği,
- Dış seferde bulunan ya da dış sefere çıkacak olan deniz ve hava taşıtlarına kumanya, ihrakiye ve donatım malzemesi kapsamında yapılacak teslimlerde eşyanın teslim edildiği tarih olarak kabul edilmektedir.
Fiili İhracat Tarihi Neden Önemli?
3065 Sayılı KDV Kanunu’nun 11. maddesinde ihracat teslimleri için KDV istisnası sayılmıştır. Yapılan ihracat teslimlerine ilişkin KDV iadelerinde beyannamenin kapanma tarihi ve dolayısıyla fiili ihraç tarihi esas alınmaktadır.
Gümrük beyannamesinin kapanmasına ilişkin bilgiler Hazine ve Maliye Bakanlığı ile VEDOP kapsamında elektronik ortamda paylaşılmaktadır.
Beyannamenin kapanıp kapanmadığını Ticaret Bakanlığının internet sitesinden sorgulanabilmektedir. https://uygulama.gtb.gov.tr/BeyannameSorgulama/
KDV iadesine ilişkin dilekçenin durumunu ise Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın «İadem Nerede?» linkinden öğrenmek mümkündür.
İhracat Çıkış İşlemleri
Karayolu ile ihracatta çıkış işlemleri sınır kapısında aşağıdaki şekilde yapılmaktadır.
• TIR giriş kaydı,
• Pasaport kontrolü yapılmaktadır. (Emniyet tarafından)
• TIR tartım işlemleri yapılmaktadır.
• Kabul işlemleri alınır. (Tescil)
• Muayene işlemleri yaplır. (TIR Karnesinin)
• Gözetim memuru transit işlemini sonlandırır.
• TIR çıkış kaydı yapılır ve fiili ihracat gerçekleşmektedir.
Deniz yoluyla ihracatta çıkış işlemleri aşağıdaki şekilde gerçekleştirilmektedir.
• Eşya gemiye yüklenmaktedir. (Gözetim memuru nezaretinde)
• Uluslararası taşıyıcı tarafından çıkış bildirimi verilmektedir.
• Gemi hareket eder ve fiili ihracat gerçekleşmiş olur.
Bununla birlikte, Gümrük tarafından çıkış bildirimi onaylanmaktadır. Beyannameler kapanmış statüye gelmektedir.
Hava yoluyla ihracatta çıkış işlemleri aşağıdaki şekilde gerçekleştirilmektedir.
• Eşya uçağa yüklenmektedir (Gözetim memuru nezaretinde).
• Çıkış bildiriminin verlmesi gerekmektedir. (Uluslararası taşıyıcının)
• Ardından, uçak hareket ettikten sonra fiili ihracat gerçekleşmiş olur.
Gümrük tarafından çıkış bildirimi onaylanmaktadır. Beyannameler kapanmış statüye getirilmektedir.
Geri Gelen Eşya
Bir eşya Türkiye’den ihraç edildikten sonra 3 yıl içinde geri gelmesi halinde, yükümlüsünün talebi üzerine, belli koşulların karşılanması şartıyla ithalat vergilerinden muaf olarak yeniden serbest dolaşıma sokulabilmektedir. Ayrıca, 3 yıllık süre beklenmeyen haller ve mücbir sebeplerle uzatılabilmektedir.
Muafiyet,
- Geri gelen eşyanın ihracı sırasındaki ayniyetinin değişmemesi,
- İhracat nedeniyle yararlanılan hak ve menfaat varsa bunların iade edildiğini gösteren belgenin sunulması,
- İhracat nedeniyle KDV ve ÖTV iadesinden yararlanılan eşyanın söz konusu vergilerinin tahsil edilmesi,
halinde tanınır.
Tek Pencere Sistemi Nedir?
Gümrük işlemleri sırasında istenen tüm belgelerin tek noktadan temin edilmesini sağlayan sistemdir.
Tek Pencere Sisteminin Aşamaları
Sistem iki aşamalı olarak uygulamaya geçirilmiştir:
1) “E-Belge”: İlgili Bakanlık/Kurum tarafından düzenlenen izin, onay ve belgelerin elektronik ortamda Ticaret Bakanlığına aktarılması ve bunların kâğıt ortamında ibraz edilmeksizin, doğrudan gümrük işlemlerinde kullanılması ve takibi,
2) “E-Başvuru”: İzin, onay ve belgelere ilişkin başvuruların doğrudan Ticaret Bakanlığına yapılarak ilgili kuruma iletilmesi ve başvuru sonucunun ilgili kurumdan elektronik ortamda alınması.
Bununla birlikte, Tek Pencere Sistemi ile 22 farklı Kurum tarafından düzenlenen 170 belgenin E-Devlet kapısı üzerinden başvurusu yapılabilmektedir.
