Bu yazımızda yeşil dönüşüm nedir, iklim sorunlarına çözüm yolu bulmak için ne gibi adımlar atılıyor konularını ele aldık.
Yeşil Dönüşüm ve AB Mutabakatı
Yaklaşan iklim krizi ve kaynakların tükenmesi ile birlikte ülkeler bu gidişatı durdurmaya yönelik adımlar atmaya başladı. Yeşil dönüşüm olarak adlandırabileceğimiz bu süreç kaynakları verimli kullanmaya ve tasarruf etmeye yönelik eylemler olarak da tanımlayabiliriz. Bu yazımızda yeşil dönüşüm nedir, iklim sorunlarına çözüm yolu bulmak için ne gibi adımlar atılıyor konularını ele aldık.
Yeşil Dönüşüm yaklaşan iklim krizine ve kaynakların hızla azalmasına dur diyebilmek için ülkelerin üretim ve tüketim politikalarını gözden geçirmesi ve revize etmesi olarak tanımlanabilir. Bu noktada kaynak tüketimini azalltmak ve eldeki kaynaklardan en verimli şekilde yararlanmaya başlamak için ilk adımı atan AB ülkeleri oldu.
AB ülkeleri tarafından imzalanan Yeşil Mutabakat dönüşüm sürecinin temel taşlarından biri. 2019 yılında ortaya çıkan ve iki yıl sonra yürürlüğe giren mutabakat Avrupa Birliği ülkeleri için bağlayıcı hale geldi. Türkiye’nin de imzaladığı mutabakatın hedefi temel olarak Avrupa’nın 2030 yılına kadar karbon salınımlarını U oranında azaltma ve 2050 yılına kadar dünyanın ilk karbon-nötr kıtası olmak. Buna yönelik atılan adımlar ise bir hayli geniş kapsamlı.
Mutabakat kapsamında AB 2050 yılına kadar sanayisinin dönüşümünü gerektiren yeni bir büyüme stratejisi benimseyeceğini açıklamıştır.Sürdürülebilir dönüşüm finansmanı ve Adil dönüşüm ilkelerini kendine temel edinen mutabakat kapsamında biyoçeşitlilik, çiftlikten çatala, temiz enerji dönüşümü gibi birçok farklı sektörü kapsayan stratejiler geliştirilmiştir.
Avrupa İklim Kanunu Nedir?
Avrupa Komisyonu tarafından Mart 2020 tarihinde önerilen Avrupa İklim Kanunu 2021 Temmuz ayında yayımlanmıştır. Kanun ile 2050 yılına kadar ilk iklim nötr kıta olma yönündeki siyasi söylemler yasal bir taahhüde dönüşmüştür. Kanunun süreç bazlı üç ana hedefi bulunmakta. Bunlar:
- 2030 yılında, 1990’a kıyasla net emisyonların en az yüzde elli beş oranında azaltılması
- 2050 yılında iklim-nötr olma
- 2050 sonrasına yönelik negatif emisyon taahhüdü ortaya koyma
Mutabakat kapsamında ortaya çıkan eylem planları ve sistemlere kısaca değinecek olursak:
Fit For 55
Kanun kapsamında bulunan dönüşüm süreçlerinden biri olan Fit for 55 Emisyon azaltımı, Enerji ve Ulaştırma olarak üç ana başlığa sahiptir. Süreç kapsamında bu üç başlıkta gözden geçirmeler ve planlamalar yapılmıştır.
Başlıklardan ilki olan emisyon azaltımı için Emisyon Ticaret Sistemi Revizyonu ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması Önerisi yapılmıştır. Bu iki mekanizmanın geçerli olmaya başlayacağı sektörler öncelik sırasına sokulmuştur. Öncelikli sektörler arasında çimento, elektrik, alüminyum ve gübre ön sıradadır.
Döngüsel Ekonomi Eylem Planı
Şu anki tüketim zinciri olan satın al, kullan, at döngüsü yerine yeniden kullan, tamir et, geri dönüştür sistemine geçilmesini öngören plandır. Girdi temini, ürün tasarımı, üretim ve tüketim basamakları gerçekleştikten ortaya çıkan atıklardan ikincil ürünün üretilmesini sağlayan bir eylem planıdır. Plan kapsamında olan başlıkları detaylı olarak aşağıda inceledik.
Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi
Sürdürülebilirliğin AB genelinde norm haline getirilmesi için hazırlanan ortak kurallardır. Tüzük haline getirilen bu kurallar arasında dijital ürün pasaportu, karbon ve çevresel ayak izinin azaltılması, ürün dayanıklılığının arttırılması göze çarpan uygulamalardan bazılarıdır. Tüzük kapsamında öncelikli sektörler arasında tekstil, mobilya, yatak, lastik, deterjan gibi günlük kullanıma hitap eden ürünlerde bulunmaktadır.
Sürdürülebilir ve Döngüsel Tekstil Stratejisi
Tekstil sektörü gıda, barınma, ulaştırmadan sonra çevre kirliliği ve iklim değişikliğine en çok etki eden 4. sektördür. Stratejinin ana hedefi 2030 yılına kadar tüm tekstil ürünlerinde sürdürülebilirlik ve döngüsellik kriterinin gelmesi ve fast fashion trendinin sona ermesidir.
Bununla beraber aldatıcı yeşil söylemlerin engellenmesi kapsamında Tüketici Hakları Direktifi ve Haksız Rekabet Direktifinin revizyonu ve tüketim alışkanlıklarının gözden geçirilmesi de stratejiye dahil unsurlardır.
Döngüsel Ekonomi Kapsamında: Yeni Mevzuatlar
Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu, üreticinin ürününün toplanmması ve döngüsel ekonomiye kazandırılmasından atık haline dönüşmesi sürecine kadar tüm aşamalardan bizzat sorumlu olmasıdır.
Kurumsal Sürdürülebilirlik İçin Özen Yükümlülüğü Direktif Taslağı, sosyal ve çevresel faaliyetlere ilişkin raporlama yükümlülüğünü öngören yeni bir mevzuattır.
Atık Sevkiyatı Yönetmeliği Revizyonu, OECD üyesi olmayan ülkelere atık ihracatının kısıtlanması, bu ülkelere yapılan atık iihracatının izlenmesi ve geri dönüşüm tesislerinin denetlenmesini kapsayan reviyondur.
Tarladan Sofraya Biyoçeşitlilik Stratejileri
Temel amaç tarımda çevre dostu bir gıda sisteminin yaratılmasıdır. Bu sistemin yaratılabilmesi için tüketiciler için gıda takibi, gübre ve antibiyotiklerin yüzde elli oranında azaltılması ve organik tarımın artırılması hedefleri konmuştur.
Enerji Sisteminin Dekarbonizasyonu
Temiz enerji dönüşümünün gerçekleşmesi için oluşturulmuş bir stratejidir. Denizüstü yenilenebilir enerji kullanımının artırılması, AB Enerji Platformunun kurulması ve binaların enerji verimliliğinin sağlanması strateji kapsamında atılacak önemli adımlardır.
Sürdürülebilir ve Akıllı Ulaştırma Stratejisi
Bu kapsamda karayolu taşımacılığının önemli bir kısmının demir yolu ve iç suyolu taşımacılığına aktarılması, hızlı tren ağının 2030 yılında iki, 2050 yılında üç katına çıkarılması, yüksek oranda kirliliğe sebep olan gemilerin AB limanlarına girmesinin düzenlemesi, Avrupa karayollarından geçiş yapan ağır yük taşıtlarının vergilendirilmesi planlanmaktadır.
Sürdürülebilir Finansman
2050 yılında iklim nötr olmak için yıllık finansman ihtiyacı 175 ia 290 milyar Euro olarak belirlenmiştir.Bu kapsamda AB bütçesinin bir kısmı ve AB bütçesi tarafından yönlendirilen fonlar sürdürülebilirlik amacıyla kullanılmaya başlandı. İmzacı devletler tarafından ulusal ve uluslararası olarak bütçelerinde revizyonlar yapıldı.
Sürdürülebilir Finansman kapsamında Türkiye ulusal ve uluslararası alanda birtakım revizyonlar gerçekleştirmeye başlandı.Ulusal çapta, Ulusal Teşvik Mevzuatının Revizyonu, Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi Gelirleri, KOSGEB gibi yeniliklere gitti. Uluslararası alanda ise Türkiye-AB Yatırım Platformu, Birleşik Krallık- Türkiye Yeşil Finansman Konferansı, Ufuk Avrupa ve IPA Fonları gibi uluslararası finansman kaynaklarına erişim sağlamaya başladı.
Tüm bu adımlarla beraber yatırımcılara yeşil yatırımlar için işletmenin sürdürülebilirlik performansına ilişkin beyan ve raporlama zorunluluğu getirilmiş, firmaların sürdürülebilirlik raporları takip edilmeye başlanmış ve yeşil yatırım ile ekonomik faaliyetlerin hangilerinin çevresel olarak sürdürülebilir olduğunu tanımlayacak ortak bir dil ve değerlendirme ölçütü getirildi.
Yeşil Dönüşüm kapsamında imzalayan ülkeler tarafından eylem planları oluşturulmuş bu planlar kapsamında iklim krizini önleyecek, kaynakları verimli kullanmayı sağlayacak adımlar atılmaya başlanmıştır.,
Siz de yeşil dönüşüm ve yeşil mutabakatla ilgili BAZ Girişim’in uzman kadrosuna erişin, 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek sınırda karbon vergisi süreçlerine uyum sağlayın.
