BAZ Girişim olarak bu yazımızda, Dış Ticarette Ödeme Yöntemleri, Finansman ve Risk Yönetimini ele alıyoruz.
Dış Ticaret Finansman Modelleri
Dış ticaret, küresel ekonomiye katkı sağlayan önemli bir unsur olup çeşitli ödeme yöntemlerini de beraberinde getirir. Bu yöntemler, işlemi gerçekleştiren alıcı ve satıcılar arasındaki ticari ilişkinin doğası, işlem değeri, güven seviyesi ve risk iştahına bağlıdır. İşte bu yazıda, dış ticarette en çok kullanılan ödeme yöntemleri olan ön ödeme, açık hesap, belgeli tahsilatlar ve akreditifleri inceleyeceğiz.
Ön Ödeme
Ön ödeme, dış ticarette alıcının, mal veya hizmetlerin teslimi öncesinde satıcıya yaptığı ödemeyi ifade eder. Bu yöntem, satıcıya nakit akışını iyileştirme, işletme sermayesi ihtiyacını azaltma ve alıcının ödeme yapma kapasitesine bağlı riski azaltma olanağı sağlar. Ancak, ön ödeme genellikle alıcı için daha riskli olabilir, zira mal veya hizmetin teslimini alıp almayacağı garantisi yoktur.
Açık Hesap
Açık hesap, dış ticarette alıcının, mal veya hizmetlerin tesliminden sonra belirlenen bir süre içinde ödeme yapmasıdır. Bu yöntem, alıcıya mal veya hizmetleri alıp kullanma ve genellikle 30, 60, 90 veya bazen daha uzun bir süre boyunca ödeme yapma esnekliği sağlar. Satıcı için, açık hesap, ürünlerini veya hizmetlerini daha cazip hale getirerek müşteri tabanını genişletme ve satışları artırma fırsatı sunar.
Belgeli Tahsilatlar
Belgeli tahsilatlar, dış ticarette alıcı ve satıcı arasında belgelerin tahsilatı üzerinden yapılan ticaret anlaşmalarıdır. Bu yöntem, satıcının malı sevk ettikten sonra malın taşıma belgesini ve diğer ilgili belgeleri kendi bankasına teslim etmesini içerir. Satıcının bankası bu belgeleri alıcının bankasına gönderir ve alıcıdan ödeme talep eder. Belgeli tahsilatlar, genellikle alıcı ve satıcı arasında belirli bir güven seviyesi olduğunda kullanılır.
Akreditifler
Akreditifler, bankanın, alıcının talebi üzerine ve belirli şartlar yerine getirildiğinde satıcıya ödeme yapma taahhüdünde bulunduğu bir ödeme biçimidir. Akreditif, dış ticarette kullanılan en güvenli ödeme yöntemlerinden biridir ve genellikle büyük değerdeki işlemlerde kullanılır. Akreditifler, alıcı ve satıcı arasındaki riski minimize eder, çünkü alıcı, mal veya hizmetin akreditifte belirtilen şartlara uygun olarak teslim edileceğinden emin olur ve satıcı da malı sevk ettikten sonra ödemenin yapılacağından emin olur.
| Ödeme Şekli | İthalatçı için Avantajlar | İthalatçı için Dezavantajlar | İhracatçı için Avantajlar | İhracatçı için Dezavantajlar |
| Ön Ödeme | Malın sevkini garanti altına alır. | Nakit akışını bozar. Malın teslimini beklemek zorundadır. | Nakit akışını iyileştirir. Alacak riski yoktur. | Rekabet gücünü azaltır. Malın sevkini zamanında yapmak zorundadır. |
| Açık Hesap | Nakit akışını iyileştirir. Malın teslimini görmeden ödeme yapmaz. | Alacak riski vardır. Malın sevkini garanti altına alamaz. | Rekabet gücünü arttırır. Malın sevkini zamanında yapmak zorunda değildir. | Nakit akışını bozar. Alacak riski vardır. |
| Belgeli Tahsilatlar | Malın teslimini görmeden ödeme yapmaz. Banka komisyonu düşüktür. | Alacak riski vardır. Belgelerin doğruluğunu kontrol edemez. | Belgelerin kontrolü ve takibi kolaydır. Banka komisyonu düşüktür. | Alacak riski vardır. Banka garantör değildir. |
| Akreditifler | Malın sevkini garanti altına alır. Belgelerin doğruluğunu kontrol edebilir. | Nakit akışını bozar. Banka komisyonu yüksektir. | Alacak riski yoktur. Banka garantör ve ödeyicidir. | Rekabet gücünü azaltır. Belgelerin doğruluğuna dikkat etmek zorundadır. |
Dış ticarette hangi ödeme yönteminin kullanılacağına karar verirken, tüm bu seçeneklerin avantajları ve riskleri dikkatlice değerlendirilmelidir. En iyi seçim, işlemi gerçekleştiren tarafların ihtiyaçlarına, risk toleransına ve güven düzeyine bağlı olacaktır.
Dış Ticarette Kullanılan Ödeme Şekilleri
Dış ticarette, global alıcı ve satıcılar arasında çeşitli ödeme yöntemleri kullanılır. Bu yöntemler, tarafların risk seviyelerini, mali durumlarını ve iş ilişkilerinin niteliğini dikkate alır. İşte dış ticarette sıklıkla kullanılan bazı ödeme yöntemleri:
Ön Ödeme
Ön ödeme, alıcının mal veya hizmetin teslimi öncesinde satıcıya yaptığı ödemedir. Bu yöntem genellikle yüksek maliyetli ürünler veya özel üretim gerektiren durumlar için tercih edilir. Satıcının finansal riskini azaltmak ve işletme sermayesi ihtiyacını düşürmek için ön ödeme kullanılır.
Açık Hesap
Açık hesap, mal veya hizmetlerin tesliminden sonra belirlenen bir süre içinde alıcının ödeme yapmasıdır. Bu ödeme biçimi genellikle uzun süreli iş ilişkilerinde ve güvene dayalı ticarette kullanılır. Açık hesap, alıcıya ödeme esnekliği sağlar ancak satıcı için ödeme riski oluşturur.
Belgeli Tahsilatlar
Belgeli tahsilatlar, alıcı ve satıcı arasında belgelerin tahsilatı üzerinden yapılan ticaret anlaşmalarıdır. Satıcı malı sevk ettikten sonra malın taşıma belgesini ve diğer ilgili belgeleri kendi bankasına teslim eder. Satıcının bankası bu belgeleri alıcının bankasına gönderir ve alıcıdan ödeme talep eder.
Akreditifler
Akreditifler, bankanın, alıcının talebi üzerine ve belirli şartlar yerine getirildiğinde satıcıya ödeme yapma taahhüdünde bulunduğu bir ödeme biçimidir. Bu, dış ticarette kullanılan en güvenli ödeme yöntemlerinden biridir ve genellikle büyük değerdeki işlemlerde kullanılır.
Nakit Ödeme
Nakit ödeme, mal veya hizmetlerin teslimi karşılığında doğrudan yapılan ödemedir. Bu en basit ve hızlı ödeme şeklidir ancak yüksek değerli işlemlerde kullanımı sınırlıdır.
Çek/Bonolar
Çek veya bonolar, alıcının satıcıya belirli bir miktarı ödeme taahhüdünde bulunan bir belge vermesidir. Bu belge, belirlenen bir tarihte veya talep üzerine nakde çevrilebilir.
Havale/EFT
Havale veya EFT, banka veya diğer finansal kuruluşlar aracılığıyla elektronik olarak yapılan para transferidir. Bu yöntem, ödemelerin hızlı ve etkin bir şekilde yapılmasını sağlar.
Kredi Kartı/Banka Kartları
Kredi kartı veya banka kartları, alıcının mal veya hizmetler karşılığında ödeme yapmak için kullanabileceği bir araçtır. Bu yöntem genellikle küçük ve orta ölçekli işlemler için kullanılır.
Dijital ve Kripto Ödemeler
Dijital ve kripto ödemeler, Bitcoin gibi kripto paralar veya dijital ödeme platformları üzerinden yapılan ödemeleri ifade eder. Bu yöntem, hızlı, güvenli ve düşük işlem ücretleri nedeniyle popülerlik kazanmaktadır.
Bu dokuz yöntemin avantaj ve dezavantajlarını aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.
| Ödeme Şekli | İthalatçı için Avantajlar | İthalatçı için Dezavantajlar | İhracatçı için Avantajlar | İhracatçı için Dezavantajlar |
| Nakit Ödeme | Malın sevkini garanti altına alır. | Nakit akışını bozar. Malın teslimini beklemek zorundadır. | Nakit akışını iyileştirir. Alacak riski yoktur. | Rekabet gücünü azaltır. Malın sevkini zamanında yapmak zorundadır. |
| Çek/Bonolar | Nakit akışını iyileştirir. Vadeli ödeme imkanı sağlar. | Çekin karşılıksız çıkma riski vardır. Bono için protesto masrafı vardır. | Vadeli satış yapma imkanı sağlar. Çek/bono temliki ile finansman sağlanabilir. | Alacak riski vardır. Çek/bono tahsilinde gecikme olabilir. |
| Havale/EFT | Hızlı ve kolay bir ödeme yöntemidir. Banka komisyonu düşüktür. | Malın sevkini garanti altına alamaz. Alacak riski vardır. | Hızlı ve kolay bir tahsilat yöntemidir. Banka komisyonu düşüktür. | Malın sevkini zamanında yapmak zorundadır. Alacak riski vardır. |
| Kredi Kartı/Banka Kartları | Hızlı ve kolay bir ödeme yöntemidir. Taksitli alışveriş imkanı sağlar. | Kart bilgilerinin çalınma riski vardır. Kart komisyonu yüksektir. | Hızlı ve kolay bir tahsilat yöntemidir. Alacak riski yoktur. | Kart komisyonu yüksektir. Rekabet gücünü azaltır. |
| Dijital ve Kripto Ödemeler | Hızlı ve kolay bir ödeme yöntemidir. Düşük işlem ücreti vardır. | Kripto paraların değerinde dalgalanma riski vardır. Dijital cüzdanların çalınma riski vardır. | Hızlı ve kolay bir tahsilat yöntemidir. Düşük işlem ücreti vardır. | Kripto paraların değerinde dalgalanma riski vardır. Dijital cüzdanların çalınma riski vardır. |
| Ön Ödeme | Malın sevkini garanti altına alır. | Nakit akışını bozar. Malın teslimini beklemek zorundadır. | Nakit akışını iyileştirir. Alacak riski yoktur. | Rekabet gücünü azaltır. Malın sevkini zamanında yapmak zorundadır. |
| Açık Hesap | Nakit akışını iyileştirir. Malın teslimini görmeden ödeme yapmaz. | Alacak riski vardır. Malın sevkini garanti altına alamaz. | Rekabet gücünü arttırır. Malın sevkini zamanında yapmak zorunda değildir. | Nakit akışını bozar. Alacak riski vardır. |
| Belgeli Tahsilatlar | Malın teslimini görmeden ödeme yapmaz. Banka komisyonu düşüktür. | Alacak riski vardır. Belgelerin doğruluğunu kontrol edemez. | Belgelerin kontrolü ve takibi kolaydır. Banka komisyonu düşüktür. | Alacak riski vardır. Banka garantör değildir. |
| Akreditifler | Malın sevkini garanti altına alır. Belgelerin doğruluğunu kontrol edebilir. | Nakit akışını bozar. Banka komisyonu yüksektir. | Alacak riski yoktur. Banka garantör ve ödeyicidir. | Rekabet gücünü azaltır. Belgelerin doğruluğuna dikkat etmek zorundadır. |
Her ödeme yöntemi, belirli durumlar ve koşullar için daha uygun olabilir. Alıcılar ve satıcılar, ödeme yöntemlerini belirlerken dikkatli bir değerlendirme yapmalı ve potansiyel riskleri dikkate almalıdır.
Uluslararası Ticarette Risk Yönetimi
Dış ticaret, küresel pazarlara erişim ve çeşitlendirme imkanları sunarken, belirli riskler içerir. İşte dış ticarette karşılaşılan bazı önemli riskler ve bunları yönetme stratejileri:
Kredi Riski
Kredi riski, bir alıcının mal veya hizmetlerin karşılığında ödeme yapmama riskidir. Bu risk, alıcının mali durumunun kötüleşmesi, iflası veya borç ödememe eğilimi göstermesi nedeniyle ortaya çıkar.
Kredi riskini yönetmek için çeşitli yöntemler kullanılabilir. Alıcıların kredi geçmişi ve mali durumu kontrol edilebilir. Kredi sigortası kullanılabilir veya kredi riskini azaltmak için çeşitli finansal araçlar kullanılabilir.
Piyasa Riski
Piyasa riski, döviz kurları, faiz oranları veya emtia fiyatlarındaki değişikliklerin finansal sonuçları üzerinde olumsuz etkisi olan bir risktir. Bu risk, global ekonomik koşullar ve politik olaylar nedeniyle değişebilir.
Piyasa riskini yönetmek için finansal türev ürünler kullanılabilir. Ayrıca, çeşitli pazarlara dağıtım, farklı para birimlerinde işlem yapma veya sabit ve dalgalı faiz oranları arasında dengeli bir karışım kullanma gibi stratejiler de kullanılabilir.
Operasyonel Risk
Operasyonel risk, işlemlerin yürütülmesindeki hatalar, hileler, teknoloji arızaları veya iş kesintileri gibi nedenlerle oluşabilir. Bu riskler, iş süreçlerindeki kusurlar veya kontrolsüz olaylar nedeniyle ortaya çıkar.
Operasyonel riski yönetmek için iyi tasarlanmış iş süreçleri, kontrol mekanizmaları ve acil durum planları gereklidir. Ayrıca, düzenli risk değerlendirmeleri ve denetimler ile riskler önceden tespit edilebilir ve yönetilebilir.
Ülke Riski
Ülke riski, alıcının bulunduğu ülkenin politik, ekonomik istikrarsızlığı veya hukuki belirsizliklerin oluşturabileceği risktir. Bu risk, belirli bir ülkenin ekonomik koşullarının veya politik istikrarının dış ticaret operasyonları üzerinde olumsuz etkisi olabileceği anlamına gelir.
Ülke riskini yönetmek için, işletmeler genellikle risk değerlendirme ve analizi yapar, çeşitli ülkelere yayılır veya belirli ülkelerdeki işlemlerini sınırlar.
Döviz Kuru Riski
Döviz kuru riski, döviz kurlarındaki değişimlerin bir işletmenin finansal sonuçlarını olumsuz etkileyebileceği risktir. Bu risk, farklı para birimleri arasında işlem yapma ihtiyacı nedeniyle dış ticarette özellikle önemlidir.
Döviz kuru riskini yönetmek için genellikle hedging stratejileri, türev ürünler veya doğal hedging yöntemleri kullanılır.
Risk Azaltma Stratejileri
Dış ticaret risklerini azaltmak için çeşitli stratejiler kullanılabilir. Bunlar arasında türev ürünlerin kullanımı, portföy çeşitlendirmesi, risk sigortası ve etkin risk yönetim süreçlerinin uygulanması sayılabilir.
| Risk Türü | Risk Azaltma Stratejileri |
| Kredi Riski | Etkili bir sözleşme yapmakSağlam ödeme sistemleri kullanmak (akreditif, banka havaleleri vb.)Ülke ve şirket istihbaratı yapmak İhracat kredi sigortası yaptırmak Teminat almak |
| Piyasa Riski | Fiyat değişimlerini takip etmekVadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri kullanmakForward, leasing gibi finansman teknikleri kullanmakVadeli opsiyon borsaları, future piyasaları gibi kurumlarla çalışmak |
| Operasyonel Risk | İş süreçlerini iyileştirmekBelgelerin doğruluğunu kontrol etmekKalite standartlarına uygun mal üretmek ve sevk etmekLojistik ve gümrük işlemlerini hızlandırmakSigorta yaptırmak |
| Ülke Riski | Ülke koşullarını analiz etmekUluslararası ticaret odaları ve kuruluşları ile irtibat kurmakÖn ödeme veya akreditif gibi güvenli ödeme yöntemleri kullanmakİhracat kredi sigortası yaptırmakRe-insurance (ikinci sigorta) yaptırmak |
| Döviz Kuru Riski | Sabit kur anlaşması yapmakKur değişimlerini takip etmekVadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri kullanmakForward, leasing gibi finansman teknikleri kullanmakVadeli opsiyon borsaları, future piyasaları gibi kurumlarla çalışmak |
Dış ticarette karşılaşılan riskler, karmaşık ve birbiriyle ilişkili olabilir. Bu nedenle, etkin risk yönetimi, risklerin doğru bir şekilde tanımlanması, ölçülmesi ve azaltılması gerektirir. Her işletmenin, risklerini belirlemek ve yönetmek için kendi stratejilerini oluşturması önemlidir.
Dış Ticarette Kullanılan Finansman Araçları
Dış ticaret operasyonlarında karşılaşılan riskleri yönetmek ve azaltmak için çeşitli finansal araçlar ve hizmetler kullanılır. Bu araçlar ve hizmetler ihracatçı ve ithalatçıların daha güvenli ve daha verimli işlemler yapmalarına yardımcı olur. İşte bu araçlar ve hizmetlerin bazıları:
Forfaiting
Forfaiting, ihracatçının ihracat işlemleri sonucunda elde ettiği uzun vadeli alacakları bir finans kuruluşuna satarak, nakit akışını hızlandırmak ve alıcının ödeme yapmama riskini azaltmak için kullanılır. Forfaiting, ihracatçıya işlemi tamamladıktan hemen sonra nakit sağlar, böylece alıcıdan uzun vadeli ödeme bekleme ihtiyacını ortadan kaldırır.
Factoring
Factoring, bir şirketin kısa vadeli alacaklarının belirli bir iskonto karşılığında factoring şirketine satıldığı bir finansman yöntemidir. Factoring, nakit akışını hızlandırmak ve alacakları tahsil etme sürecini basitleştirmek için kullanılır. Bu hizmet genellikle alacakların tahsilatı, kredi kontrolü ve satış sonrası hizmetleri içerir.
Leasing
Leasing, finansal kiralama olarak da bilinir, bir varlığı satın almak yerine belirli bir süre için kiralamanın bir yolu olarak kullanılır. Bu finansman yöntemi, şirketlerin önemli miktarda sermaye harcamadan gerekli ekipmanları veya varlıkları kullanmalarını sağlar. Leasing’in birçok farklı türü vardır ve kullanılan tür, işletmenin ihtiyaçlarına ve hedeflerine bağlıdır.
Futures, Options ve Swaps
Futures, options ve swaps, finansal risk yönetiminde kullanılan türev araçlardır. Bu araçlar, şirketlerin belirli bir varlık veya finansal gösterge üzerine gelecekteki fiyat hareketlerine karşı korunmasını sağlar. Bu araçlar döviz kuru riskini, faiz oranı riskini ve emtia fiyat riskini yönetmek için kullanılır.
Eximbank Kredileri
Eximbank kredileri, ihracatçılara düşük faizli finansman seçenekleri sunan bir hükümet destekli programdır. Bu krediler genellikle ihracat işlemlerini desteklemek için kullanılır ve genellikle ticari bankalardan alınabilecek kredilere göre daha düşük faiz oranlarına sahiptir.
Sonuç
Dış ticaret, karmaşık ve belirli riskleri olan bir faaliyettir, ancak uygun finansal araçlar ve hizmetlerle bu riskler yönetilebilir ve azaltılabilir. Yukarıda belirtilen araçlar ve hizmetler, dış ticaret faaliyetlerinde bulunan işletmeler için değerli araçlardır ve bu işletmelerin global pazarda daha etkin ve daha başarılı olmalarını sağlar. Her işletmenin kendi ihtiyaçlarına ve hedeflerine uygun doğru finansal araçları ve hizmetleri seçmesi önemlidir.
BAZ Girişim olarak firmalarımıza sağladığımız danışmanlık hizmetlerimizle firmalarımızın uluslararası pazarlarda en az hatayla ilerlemelerini sağlıyoruz. Siz de BAZ Girişim’in deneyimli ekibiyle tanışın, ihracatta fark yaratın.
