Bu yazımızda İhracat Mentorunuz BAZ Girişim olarak dış ticaret sürecinde ihracatçılara yardımcı olan kuruluşlardan ve işlevlerinden bahsettik. Yazımızın ilerleyen satırlarında ihracatçılarımız için önemli olan kurumlara ulaşabilirsiniz, iyi okumalar.
- Ticaret Bakanlığı
Türkiye’de ekonomi bürokrasisi dağınık bir yapıya sahipken yapılan değişikliklerle günümüzde nispeten toplanmış durumdadır. Ticaret denince herkes tarafından akla ilk gelen kurum doğal olarak Ticaret Bakanlığıdır. Yurtiçi ve yurtdışında teşkilatlanan Bakanlık bünyesinde birçok genel müdürlük bulunduruyor. Bakanlığın yurtiçi teşkilatlanmasındaki ilgili müdürlükler şu şekilde:
- Destek Hizmetleri, Tasfiye İşleri ve Döner Sermaye Genel Müdürlüğü
- Gümrükler Genel Müdürlüğü
- Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü
- İhracat Genel Müdürlüğü
- İthalat Genel Müdürlüğü
- Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü
- Ticaret Araştırmaları ve Risk Değerlendirme Genel Müdürlüğü
- Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü
- Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü
- Uluslararası Hizmet Ticareti Genel Müdürlüğü
- Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü
Bu müdürlükler ihracatçıların yararlanabileceği hizmetleri sunmaktadır.
Bakanlık, yurtdışı teşkilatlanmasını ise Ticaret Müşavirlikleri ve Ataşelikleri üzerinden sürdürüyor. Neredeyse her ülkede müşavirlik ya da ataşelik personeli bulunduran Bakanlık, bu yapılanmasıyla dış pazar hakkında araştırma yapan ihracatçıların bilgi alabileceği bir ortam yaratıyor. Her ülke ve pazar hakkında yapılan araştırmaları ve pazar raporlarını internet sitesinde bulunduran Bakanlık ihracatçıların pazar araştırması yaparken doğru bilgiye ulaşmasına yardımcı oluyor.
Bakanlık müşavirlik ve ataşelikleri ile beraber uluslararası kuruluşlar nezdinde daimi temsilcilikleri de bünyesinde bulunduruyor. AB, DTÖ ve OECD nezdinde bulunan daimi temsilcilikler de yurtdışı teşkilatlanması kapsamında yer alıyor.
- Türkiye İhracatçılar Meclisi ve İhracatçı Birlikleri
TİM, 27 sektör, 61 İhracatçı Birliği ile 100 bini aşkın ihracatçıyı temsil eden Türkiye ihracatının tek çatı kuruluşudur. Birliklerin gelirler kaynakları giriş aidatı, yıllık aidat, nispi ödeme, diğer gelirlerden oluşmakla beraber bu gelirlerin %8’i TİM’e aktarılır
- EximBank
1987 yılında kurulan Eximbank Ticaret Bakanlığı’nın alt kuruluşudur. Bankacılık lisansı sahiptir ve Türkiye’nin en büyük kredi büyüklüğüne sahip 8. bankasıdır. Türkiye’nin en büyük alacak sigortası şirketidir. Türkiye’deki alacak sigortasındaki payın ?’i EximBank’tadır. Mal ve hizmet ihracatını yapan kurumları desteklemektedir. Kredi ve sigorta olmak üzere iki destek ürünü bulunuyor. 2021 yılında 46,1 milyar dolar destek vermiştir. Verdiği desteklerin yarısı kredi, yarısı sigorta mahiyetindedir. 15.500 civarında firma ile çalışmaktadır. KOBİ oranı eskiden az iken giderek artmaktadır. 23 tane şube, 11 tane irtibat merkezi bulunan kurumun şubelerinin bulunduğu illerin ihracatına katkısı ?’ın üzerindedir.
Eximbank, ihracat yapan veya dış ticaret aracı firmaları ve döviz kazandırıcı hizmet sektöründe faaliyet gösteren firmalarla çalışır. Kredi ve sigorta talebinde bulunulduğunda geçmiş dönem ihracat performansı ve gelecek projeksiyonu önem taşımaktadır.Banka 10 yıla kadar vadeli kısa ve uzun, TL veya döviz kredileri verebilmektedir. Bankanın günlük ortalama kredi hacmi limiti 100 milyon dolar civarındadır.
- DEİK
1985 yılında kurulan Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu – DEİK, Türk özel sektörünün dış ticaret, uluslararası yatırımlar, hizmetler, müteahhitlik ve lojistik başta olmak üzere, dış ekonomik ilişkilerini yürütme; yurt içi ve yurt dışında yatırım imkânlarını araştırma; Türkiye’nin ihracatını artırmaya katkı sağlama ve benzeri iş geliştirme çalışmalarını koordine etmekle görevlendirilmiş kurumudur.
11 Eylül 2014 tarihinde çıkarılan 6552 Sayılı Kanunla yeni bir yapıya kavuşan DEİK, “Türk özel sektörünün dış ekonomik ilişkilerini yürütme” görevini tamamıyla üstlenmiş olup, Kurucu Kuruluşları, üyeleri ve İş Konseyleri ile birlikte, Türkiye’nin önde gelen girişimcilerinin ve iş dünyası temsilcilerinin oluşturduğu gönüllü bir ‘iş diplomasisi’ örgütüdür. DEİK bünyesinde ülke, sektör ve özel amaçlı iş konseyleri ile çalışma grupları bulunmaktadır.
- İşbirliği Kuruluşları
Derneklere tüzel kişiliği bulunan şirketler de üye olabilmektedir. Belirli bir sektöre ilişkin kurulmuş birçok dernek vardır. Bu dernekler, Ticaret Bakanlığı tarafından işbirliği kuruluşu olarak nitelendirilmektedir ve ihracata yönelik desteklerden bu derneklerin üyeleri için yaptığı çalışmalarda daha fazla destek alabildiği görülmektedir. Bu tarz yapılar, UR-GE ve HİSER gibi çalışmalar yürütebilir, Ticaret Heyeti ve Alım Heyeti çalışmalarında bulunabilir. Unutulmaması gereken nokta, ticaret heyetlerinin uluslararası alandaki koordinasyonunun Ticaret Bakanlığı tarafından yapılması gerektiğidir. Aksi durum, ülkemiz ihracatına ve ihracatçısına olumsuz etkilerde bulunabilmektedir.
- Hazine ve Maliye Bakanlığı
Ekonomi Müşavirleri Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinden atanmaktadırlar. Özellikle finansal bakımdan önem arz eden ülkelerde bulunurlar. Diğer birçok görevlerinin yanı sıra FinTech, yenilikçi finansman yöntemleri gibi hususları derler ve merkeze rapor ederler.
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Bünyesinde üç birim dış ticaret alanında çalışan kişiler için önemlidir. Bunlar, Yabancı Sermaye ve Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğü; OSB Genel Müdürlüğü ve Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğüdür.
- Büyükelçilikler
Büyükelçilikler bünyesinde bulunan ataşeler dış ticaret bakımından önem taşırlar. Ataşelerin görevlerini kısaca şu şekilde tanımlayabiliriz.
Askeri Ataşe, Her ne kadar Savunma Sanayi Başkanlığı Cumhurbaşkanlığına bağlansa da, savunma sanayi şirketlerinin doğrudan temasta kaldığı birimdir.
Eğitim Ataşesi, genelde denklik işlemleri ile uğraşmaktadırlar. Eğitim fuarlarına da katılırlar. Ticaret Müşavirleri gibi eğitim hizmet ihracatına ticari mahiyette bakmakta eksiklikleri olsa da, ülkemizin eğitim ihracatı bağlamında önemli bir noktada bulunurlar. Eğitim ihracatında çalışan firmaların/kurumların bu müşavirlik kanalıyla Türk Okulları ve Maarif Vakfıyla temasa geçmesinde fayda bulunmaktadır.
Kültür ve Tanıtma Müşaviri, Turizm sektörüne ilişkin çalışmalar bu müşavirliğin uhdesinde gerçekleştirilir. Sağlık turizmi ile uğraşan kişilerin Ticaret Müşavirlerinin yanı sıra bu birimle de temasta kalmasında fayda vardır. Özellikle ülkemize en çok yolcu gönderen acentelerin bilgilerine erişilmesi önem arz etmektedir. Yunus Emre Enstitülerinin koordinasyonu bu müşavirlikçe yürütülür.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşaviri, Örneğin bir müteahhitlik firmasının yurt dışına işçi götürmesi, vb. işler bu kurumun uhdesindedir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Uluslararası İşgücü Hizmetleri Genel Müdürlüğü bu noktada önemli roller üstlenmektedir.
Ekonomi Müşaviri, Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinden atanırlar. Özellikle finansal bakımdan önem arz eden ülkelerde bulunurlar. Diğer birçok görevlerinin yanı sıra FinTech, yenilikçi finansman yöntemleri gibi hususları derler ve merkeze rapor ederler.
- TOBB
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, 1950 yılında kurulmuştur. Türkiye’deki oda ve borsaların bağlı olduğu yapıdır. Ekonomik ve sektörel raporlar hazırlama, çalıştaylar yapma, Milletlerarası Ticaret Odası Türkiye Milli Komitesini kurmak ve faaliyetlerini yürütmek gibi çalışmaları vardır. A-TR dolaşım belgesi ve TIR karnesi ile ilgili sorumlu kuruluştur.
Kısaca değindiğimiz bu kurumlar ihracat sürecine ve ihracatçılara destek verme konusunda aktif rol oynamaktadırlar. Çok farklı birçok yapıyı bünyesinde bulunduran dış ticaret hakkında merak ettiğiniz her türlü bilgiyi BAZ Girişim ile iletişime geçerek öğrenebilir, aklınızdaki sorular için en doğru cevapları uzmanlarımızdan alabilirsiniz.
