Bu yazımızda, iş dünyamızın büyükelçilikleri ticari işler için kullanmasının şifrelerini ele alacağız.
Büyükelçilikler Ne İş Yapar?
İş dünyamız temsilcilerinin zaman zaman ülkemizin yurtdışı temsilcilikleri ile temasa geçtiğinde Büyükelçilikler bünyesinde çalışan kurumların rollerini birbirine karıştırdığı en çok gözlemlenen durumlardan birisi. Bu yazıda, ülkemiz yurtdışı teşkilatında görev alan kurumların rollerini kısaca özetlemek ve iş dünyamızın çalışmalarına katkıda bulunmak istiyoruz.
Büyükelçilik ve Başkonsolosluk Ayrımı Nedir?
Dışişleri Bakanlığından atanan memurlar iki türdür. Kariyer memurları, konsolosluk idari memurları. Bunlara bağlı olarak çalışan ülkemizden gönderilmiş personel veya çalışılan ülkenin vatandaşı yerel personel olur. Kariyer memurları, Bakanlıktaki en üst düzey memur sınıfıdır. Üçüncü katip, ikinci katip, başkatip, müsteşar ve sonrasında da başkonsolos veya büyükelçi olarak atanabilir. Büyükelçilik ise, kariyer memurlarından atanabileceği gibi, istisnai kadro olduğu için dışarıdan da atanabilir. Büyükelçi ve başkonsolos, misyon şefidir. Misyonun en üst temsilcisi başkentlerde büyükelçi, başkonsolosluklarda ise başkonsolostur. Büyükelçilik bünyesinde konsolosluk bulunmaktadır. Ancak başkonsolos bulunmamaktadır. Konsolosluk, o ülkede Türk vatandaşlarının tüm işleri ile ilgilenmektedir. Konsolosluk, yurtdışındaki noter gibidir. Topladığı paraları, Hazine ve Maliye Bakanlığı adına toplar.
Müşavirlik ve Ataşelik Nedir?
Dışişleri Bakanlığı’nın dışında elçilikler bünyesinde farklı kurumlardan Müşavir veya Ataşeler atanabilmektedir. Bağlı müşavirlik denilen bu ataşeler, uzmanlık gerektiren alanlarda çalışmaktadır. Örneğin, tarım müşaviri, çalışma ve sosyal güvenlik ataşesi, askeri ataşe, ticaret ataşesi, ekonomi ataşesi, din müşaviri gibi.
Ticaret Müşavirlikleri ve Ataşelikleri
Ticaret Bakanlığı’nın yurtdışındaki temsilcisidir. Büyükelçilik bünyesinde çalışanlar Müşavir, Başkonsolosluk bünyesinde çalışanlar ise Ataşedir. Merkezdeki görevlerinde en az daire başkanı düzeyinde görev yapanlar, Büyükelçilik bünyesine atandığında Başmüşavir olarak nitelendirilmektedir. Kadro ve derecesi 5’in altında olanlar ise Ticaret Müşavir Yardımcısı olarak isimlendirilmektedir. Ticari heyetlerin koordinasyonu, ülkemize yatırımcı çekmek, fuarlara katılmak, bulunduğu ülke ve bölgenin ekonomisini ve ticaretini yakından takip edip merkeze raporlamak gibi görevleri vardır. Ticari temsilciliklerin yalnızca Ticaret Bakanlığı’nın verdiği devlet desteklerini onaylama işi vardır. Bunun dışında herhangi bir onay yapmamaktadır. İş dünyasının genelde Ticaret Müşavir ve Ataşeliklerinden Konsolosluk işlerine ilişkin onay talepleri olabilmektedir.
Askeri Ataşeler
Genelkurmay Başkanlığı bünyesinden atanır. Her ne kadar Savunma Sanayi Başkanlığı Cumhurbaşkanlığına bağlansa da, savunma sanayi şirketlerinin doğrudan temasta kaldığı birimler Askeri Ataşeliklerdir.
Temel İskit’in Diplomasi kitabı, diplomasinin gelişimini anlatan en iyi kitaptır.
Eğitim Müşavirleri
Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinden atanır. Genelde denklik işlemleri ile uğraşmaktadır. Eğitim fuarlarına da katılırlar. Ticaret Müşavirleri gibi eğitim hizmet ihracatına ticari mahiyette bakmakta eksiklikleri olsa da, ülkemizin eğitim ihracatı bağlamında önemli bir noktada bulunurlar. Eğitim ihracatında çalışan firmaların/kurumların bu müşavirlik kanalıyla Türk Okulları ve Maarif Vakfıyla temasa geçmesinde fayda bulunmaktadır.
Kültür ve Tanıtma Müşavirleri
Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinden atanır. Turizm sektörüne ve ülkemizin tanıtımına ilişkin çalışmalar bu müşavirliğin uhdesinde gerçekleştirilmektedir. Sağlık turizmi ile uğraşan kişilerin Ticaret Müşavirlerinin yanı sıra bu birimle de temasta kalmasında fayda vardır. Özellikle ülkemize en çok yolcu gönderen acentelerin bilgilerine erişilmesi önem arz etmektedir. Yunus Emre Enstitülerinin koordinasyonu bu müşavirlikçe yürütülmektedir. Eğitim sektöründe faaliyet gösteren firmalarımızın Yunus Emre Enstitüsü ile de temasa geçmesi faydalı olacaktır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirleri
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından atanır. İkili Sosyal Güvenlik Anlaşmaları gibi hususlar bu kurumun uhdesindedir. Müteahhitlik firmasının yurtdışına işçi götürmesi, vb. işlerde de bu kurumun yetkisi bulunmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yurtdışı İşgücü Hizmetleri Genel Müdürlüğü bu noktada önemli roller üstlenmektedir.
Ekonomi Müşavirleri
Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinden atanır. Özellikle finansal bakımdan güçlü ve önem arz eden ülkelerde bulunurlar. Diğer birçok görevlerinin yanı sıra FinTech, yeşil yatırımlar ve bankacılık, yenilikçi finansman yöntemleri gibi hususları derler ve merkeze rapor ederler.
Tarım Müşavirleri
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinden atanır. Tarımsal gelişmelere ilişkin çalışmaları takip etmek gibi görevleri vardır.
Bu tarz bir yapılanma biraz kafa karıştırıcı olsa da, Dünyada genelde küçük ülkelerin tüm diplomatları Dışişleri Bakanlığı bünyesinden atadığı, Türkiye gibi büyük ülkelerin ise uzmanlık kuruluşlarından diplomat atadığı görülmektedir.
